22 września 2017

"Obrazki z wystawy" na inaugurację Sezonu Artystycznego

OBRAZKI Z WYSTAWY najpopularniejszy utwór Modesta Musorgskiego zabrzmi podczas uroczystej Inauguracji 73. Sezonu Artystycznego 29 września w wykonaniu Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Częstochowskiej pod dyrekcją Adama Klocka. Gwiazdą koncertu będzie Bomsori Kim, wybitna koreańska skrzypaczka, w interpretacji której usłyszymy Koncert skrzypcowy D-dur op. 77 Johannesa Brahmsa. (Informacje o skrzypaczce tutaj)

Cykl utworów Musorgski skomponował w 1874 roku. W ówczesnej Rosji jednym z największych autorytetów był krytyk Władimir Stasow. Skupiał on wokół siebie nowatorsko myślących artystów, był ich protektorem, duchowym przewodnikiem i ideologiem. W kręgu jego podopiecznych i przyjaciół znaleźli się m.in. malarz, rysownik i architekt Wiktor Hartman oraz kompozytor Modest Musorgski, członek Potężnej Gromadki (Stasow jako pierwszy tak ją nazwał). Kiedy w 1874 Hartman nagle zmarł, Stasow zorganizował w hołdzie zmarłemu pośmiertną wystawę jego prac. Zgromadzono na niej około 400 dzieł malarza. Wystawę tę obejrzał przyjaciel zmarłego, Musorgski, dla którego stała się ona źródłem inspiracji twórczej. Skomponował on mianowicie cykl 10 utworów, które nawiązywały swoimi tytułami do zgromadzonych na niej obrazów, szkiców i projektów. Są to: Promenada (pełniąca w cyklu funkcję preludium i interludium), Gnom, Stary zamek, Tuilleries, Bydło, Balet piskląt (odnoszący się do szkicu kostiumów do spektaklu baletowego), Samuel Goldenberg i Szmul, Promenada, Rynek w Limoges, Katakumby, Chatka na kurzej stopce (muzyczny odpowiednik projektu zegara w postaci stylizowanego domku Baby Jagi), Wielka brama kijowska (nawiązująca do obrazu przedstawiającego projekt bramy, która miała być postawiona na przyjazd cara Aleksandra II do Kijowa). Musorgski komponował cykl szybko i z entuzjazmem. „Hartman kipi, jak kipiał Borys [tzn. opera Borys Godunow, wystawiona parę miesięcy wcześniej w Petersburgu], dźwięki i myśli zawisły w powietrzu. Połykam obiad - ledwie zdążam skrobać na papierze” - donosił w liście Stasowowi.

Fortepianowe miniatury Musorgskiego były tak wyraziste i charakterystyczne, że rychło pojawił się pomysł ich zinstrumentowania na orkiestrę. Pierwsza próba takiej transkrypcji miała miejsce w 1891 roku, w ślad za nią pojawiły się kolejne symfoniczne wersje, jednak żadna (a do dziś powstało ich prawie 30) popularnością nie dorównuje instrumentacji dokonanej w 1922 r. przez Maurice'a Ravela. Olśniewająca bogactwem kolorów, pomysłowością ale przede wszystkim mistrzowską znajomością instrumentarium orkiestry oraz bezbłędną "obsadą ról" w poszczególnych miniaturach dla wielu melomanów przewyższa oryginał.