Muzyczna i artystyczna atmosfera, którą roztaczał wokół siebie autor Mitów, wciągała całe pokolenia twórcze w orbitę wpływu, który polegał nie tyle na przekazywaniu technicznych zdobyczy, lub określonego jakiegoś kanonu postępowania kompozytorskiego – ile wciągała raczej to pokolenie w pewną sferę odczuwania sztuki, w świat, który Szymanowski za świat sztuki uważał. Zygmunt Mycielski, Dziedzictwo Szymanowskiego

Karol Szymanowski był pierwszym po Chopinie kompozytorem urodzonym i wykształconym w Polsce, który odniósł międzynarodowy sukces, pierwszym, który w twórczości swej przełamywał kanony i sięgał po nowatorskie środki. Nie bez powodu przylgnęło doń miano „ojca polskiej muzyki współczesnej”. W istocie wyznaczonym przez Szymanowskiego szlakiem podążały kolejne pokolenia polskich kompozytorów, poszukujących własnego, niepowtarzalnego stylu. Niektórzy z nich Grażyna Bacewicz, Roman Palester – studiowali w konserwatorium warszawskim w czasie, gdy kierował nim Szymanowski i byli świadkami jego walki z przeciwnikami muzycznej awangardy. Nieco starsi, jak Szymon Laks, z satysfakcją i w podnieceniu śledzili kompozytorskie sukcesy Szymanowskiego, stawiając się w gronie „wyznawców” jego muzycznych idei. Młodsi – Romuald Twardowski, Juliusz Łuciuk – poddawali się potężnej sile oddziaływania muzyki Szymanowskiego jeszcze pod koniec minionego stulecia.

Utwory zebrane na tej płycie, jakkolwiek oryginalne i niepowtarzalne, łączy niezwykłe pokrewieństwo, podobieństwo rysów – niełatwe do zdefiniowania, a jednak oczywiste dla uważnego słuchacza. Ono właśnie najdobitniej świadczy o przynależności twórców do grona spadkobierców Karola z Atmy. Nie przypadkiem wszystkie te kompozycje to utwory skrzypcowe. Sam będąc pianistą Szymanowski właśnie na gruncie wiolinistyki stworzył bardzo charakterystyczny, rozpoznawalny styl. Niemała w tym zasługa Pawła Kochańskiego, skrzypka i przyjaciela Szymanowskiego, niedościgłego wykonawcy jego dzieł i autora licznych skrzypcowych opracowań kompozycji, pierwotnie przeznaczonych na inną obsadę. Niezwykła przyjaźń obu artystów, łączące ich pokrewieństwo „natur, dusz i losów” zaowocowało dziełami, w których błyskotliwe wirtuozostwo i oryginalność kompozytorskich pomysłów tworzą fascynujący pejzaż dźwiękowy. Składają się nań niezwykłość i bogactwo barw, oryginalne pomysły harmoniczne i fakturalne oraz nowatorskie podejście do muzycznego folkloru.
Charakterystyczny, impresjonistyczny styl I Koncertu, Mitów czy Nokturnu i Taranteli z ich błyskotliwą wirtuozerią, lekkością i migotliwością zainspirował Witraż, Trzy miniatury i Plejady. W obu Tańcach – mazowieckim i słowiańskim, Oberku, Suicie polskiej i Tańcu polskim kompozytorzy, wzorem twórcy Harnasiów, sięgają do źródeł muzyki ludowej z jej podłożem tonalnym, typem meliki oraz charakterystycznym pulsem i łączą je z nowoczesnymi pomysłami w dziedzinie harmonii i faktury.
Grażyna Bacewicz skomponowała Witraż w 1932 roku w Paryżu, w czasie studiów u Nadii Boulanger. Była wówczas świeżo upieczoną absolwentką Konserwatorium Warszawskiego, gdzie studiowała między innymi kompozycję w klasie Kazimierza Sikorskiego – przyjaciela Szymanowskiego i zwolennika jego reformatorskich poczynań. Prawykonanie Witraża miało miejsce w maju 1934 w Warszawie. To niewielkich rozmiarów „impresjonistyczno-egzotyczna” miniatura, delikatna i lekka, a przy tym niepozbawiona ekspresji. Z kolei Taniec mazowiecki (1951) i Taniec słowiański (1952) reprezentują dydaktyczny nurt w twórczości Bacewiczówny. Na początku lat 50-tych tego typu kompozycje, wykorzystujące motywy ludowe, pojawiały się w twórczości wielu kompozytorów. Celem tej twórczości było przekonywanie młodych wykonawców do muzyki współczesnej. Są to więc z jednej strony utwory stosunkowo proste i przejrzyste, z drugiej zaś niepozbawione oryginalności i nowatorstwa, głównie harmonicznego.
Szymon Laks należał do grona wielkich admiratorów Szymanowskiego. Ukończywszy studia w Warszawskim Konserwatorium w 1924 roku wyjechał do Paryża, gdzie wielokrotnie spotykał się z Mistrzem i prowadził z nim ożywione dyskusje. Był również obecny podczas paryskiej premiery Harnasiów. W 1935 roku dedykował Szymanowskiemu Suitę polską na skrzypce i fortepian. W tym trzyczęściowym utworze umiejętnie łączy elementy polskiego folkloru z dyscypliną formalną, właściwą neoklasykom, do których się zaliczał. W I części, utrzymanej w formie swobodnych wariacji, najwięcej odnajdujemy odniesień do impresjonistycznych brzmień Mitów czy I Koncertu. II cześć to liryczna kantylena, oparta na ludowych, kujawiakowych melodiach. Część III, pełna tanecznego wigoru, stanowi energetyczną kulminację całego cyklu.
Roman Palester cenił twórcę Harnasiów i Pieśni kurpiowskich przede wszystkim za nowatorstwo w poszukiwaniu nowego stylu narodowego. Zafascynowany muzyką i osobowością Szymanowskiego, dał się wciągnąć „na grunt przygody folklorystycznej”. Prawdopodobnie pod wpływem sukcesu Harnasiów zdecydował się skomponować inspirowane folklorem dzieło sceniczne na zamówienie organizatorów Paryskiej Wystawy Światowej. Powstały w 1937 roku balet Pieśń o ziemi został nagrodzony złotym medalem wystawy i spotkał się z dobrym przyjęciem krytyki. Sam kompozytor pozostał bardziej krytyczny wobec swego dzieła. W 1955 roku, na wzór Tańców góralskich z Harnasiów, opracował Taniec polski – swoistą wiązankę wybranych tanecznych fragmentów baletu z przeznaczeniem na skrzypce i fortepian.
Juliusz Łuciuk napisał Trzy miniatury w 1984 roku i dedykował je swojej córce Agnieszce. Młoda skrzypaczka wykonała ten cykl podczas koncertu dyplomowego w Akademii Muzycznej w Krakowie. Każda z miniatur jest samodzielnym utworem, a zarazem cały cykl tworzy przemyślaną, spójną całość w układzie części (szybka, wolna, szybka) przypominającą Mity. Skojarzenie to potęguje arsenał zastosowanych środków wykonawczych, bogactwo barw i subtelny liryzm kantyleny.
Oberek należy do wczesnych kompozycji Romualda Twardowskiego. Powstał jako ostatni z Trzech szkiców na smyczki w 1955 roku. W 1980 roku kompozytor, z myślą o młodych wykonawcach, opracował wersję na skrzypce z fortepianem. Powstałe w 1993 roku Plejady Twardowski dedykował Jarosławowi Iwaszkiewiczowi – autorowi poematu pod tym samym tytułem, kuzynowi i przyjacielowi Szymanowskiego. Okres najintensywniejszej współpracy obu artystów przypadał na czasy fascynacji Szymanowskiego impresjonizmem i orientem, czasy Mitów i I Koncertu. Charakter i nastrój tej właśnie muzyki znalazły odbicie w Plejadach. Pokrewieństwo z Mitami jest tu wyjątkowo czytelne, a ostatnie dźwięki, będące prawie cytatem ze Źródła Aretuzy, zdają się kierować słuchacza wprost ku muzyce niedościgłego Karola z Atmy. Tekst: Beata Młynarczyk

---

Aleksandra Szwejkowska-Belica jest absolwentką Akademii Muzycznej im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu, w klasie skrzypiec prof. Bartosza Bryły. W 1997 roku ukończyła z najwyższą notą studia podyplomowe w Wyższej Szkole Muzycznej w Mannheim (Niemcy) w klasie prof. Wandy Wiłkomirskiej. Swoje umiejętności doskonaliła pod kierunkiem prof. Jadwigi Kaliszewskiej i prof. Tadeusza Wrońskiego na kursach mistrzowskich w Łańcucie i Żganiu. W roku 2016 otrzymała tytuł doktora sztuki. Jest laureatką Konkursu Skrzypcowego im. Karola Szymanowskiego w Zakopanem (1987), Konkursu Skrzypcowego w Katowicach (1988), Konkursu Muzyki Kameralnej w Łodzi (1992), półfinalistką Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Karola Szymanowskiego w Łodzi (1992). Uczestniczyła w X Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu (1991) oraz w III Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym w Taipei na Tajwanie (1994). Była wielokrotną stypendystką Ministra Kultury i Sztuki, Prezydenta Miasta Częstochowy, Fundacji im. Stefana Batorego, a także niemieckiej fundacji DAAD (Deutsche Akademische Austauschdienst). Jako solistka współpracowała z dyrygentami:Tomaszem Bugajem, Renardem Czajkowskim, Zbigniewem Gancerzewiczem, Czesławem Grabowskim, Jerzym Koskiem, Czesławem Orsztynowiczem, Pawłem Przytockim, Jerzym Salwarowskim, Marcinem Sompolińskim, Jerzym Swobodą, Piotrem Warzechą, Tsung Yeh, Janem Miłoszem Zarzyckim. Na stałe współpracuje z pianistami: Cezarym Saneckim i Michałem Rotem.
Nagrała 4 płyty:
• Barwy wieczoru – miniatury skrzypcowe, 1996 r. z pianistką Barbarą Dmochowską
• Kaprys polski – polska muzyka skrzypcowa, 2006 r. z pianistą Cezarym Saneckim
• Kolędy Beliców i Saneckich, 2011 r.
• Karol Szymanowski violin works I – dzieła K. Szymanowskiego na skrzypce i fortepian, 2011 r. z pianistą Cezarym Saneckim – Nominacja do nagrody Fryderyk 2012.
Koncertowała w kraju i za granicą (Francja, Niemcy, Palestyna – Betlejem, Słowacja, Czechy, Szwajcaria, Szwecja, Ukraina, USA).
Wykonuje muzykę solową i kameralną. Jej repertuar obejmuje pozycje od baroku do muzyki współczesnej. Jest dyrektorem artystycznym dwóch festiwali: Skrzypce pod żaglami na Mazurach oraz Jurajska Jesień Muzyczna w Częstochowie. Jest organizatorem Czarnoleskiego Kursu Skrzypcowego, przez kilka lat prowadziła również warsztaty skrzypcowe na Podhalu. Bierze udział w pracach jury ogólnopolskich i międzynarodowych konkursów skrzypcowych.
W roku 2015 otrzymała Nagrodę Miasta Częstochowy w dziedzinie muzyki za całokształt pracy artystycznej i pedagogicznej.